W świetle teorii Howarda Gardnera ludzie różnią się między sobą profilem inteligencji, która ma charakter złożony i wieloraki. Wg Gardnera: „Inteligencja, to biopsychologiczna, bazująca na procesach przetwarzania informacji, umiejętność rozwiązywania problemów i tworzenia produktów, wartościowych zarówno dla wspólnoty, jak i dla kultury”. Jest ona zbiorem wielu różnych, niezależnych od siebie predyspozycji i zdolności, przedstawionych przez autora jako inteligencje wielorakie.
Ustalając ich listę autor posłużył się różnymi kryteriami: neurologicznymi (możność określenia w mózgu lokalizacji danej inteligencji), opisami szczególnych populacji (geniuszy, osób z autyzmem, jednostek z zaburzeniami uczenia się), kryteriami antropologicznymi (umiejętności uznawane za wartościowe w różnych kulturach historycznych i pre-historycznych).
Dało to pierwotnie listę ośmiu a ostatecznie dziewięciu inteligencji:
1. lingwistyczna (słowno-językowa), 2. wizualno-przestrzenna
, 3. muzyczna
, 4. cielesno-kinestetyczna
5. logiczno-matematyczna
, 6. interpersonalna
, 7. intrapersonalna
, 8. rozróżniająca (naturalistyczna/przyrodnicza) , 9. „inteligencja wielkich pytań” (egzystencjalna)
Implikacją edukacyjną koncepcji inteligencji wielorakich jest kształcenie i wychowanie skoncentrowane na dziecku, jego zdolnościach i zainteresowaniach. Howard Gardner uznaje, że celem edukacji powinno być rozwijanie różnych rodzajów inteligencji i kształtowanie zainteresowań, które odpowiadają konkretnemu spektrum inteligencji każdego z dzieci. Wczesne ustalenie uzdolnień dziecka (ale też i słabych punktów dziecka), stałe określanie jego potencjału – indywidualnego spektrum inteligencji – może pomóc w doborze korzystnych dla niego doświadczeń, we wzmacnianiu i stymulowaniu go. Ważnym zadaniem prowadzących dziecko nauczycieli jest też pomoc dziecku w samodzielnym odkrywaniu swojego potencjału i własnych predyspozycji, w odkrywaniu tego, co je szczególnie interesuje i jest zgodne z jego potrzebami, co odsłoni jego zdolności i zainteresowania, które będzie rozwijać w przyszłości. Zadaniem nauczyciela jest spojrzeć na rozwój dziecka wieloaspektowo, uwzględniając jego aktywność w sferze fizycznej, poznawczej, emocjonalnej i społecznej.
KASZËBSCZI CËDOWNY SWIAT. Program dla przedszkoli kaszubskich
R. Mistarz, F. Baska-Borzyszkowska, T. Fopke, I. Makurat, B. Ługowska
